Δωρεάν μαθήματα στο Διαδίκτυο

Ίντερνετ: τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου προσφέρουν ον λάιν διαλέξεις, που σπεύδουν να παρακολουθήσουν χιλιάδες άνθρωποι σε όλο τον πλανήτη

---

Δωρεάν μαθήματα στο Διαδίκτυο έχουν αρχίσει να προσφέρουν τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου. Και μολονότι η παρακολούθησή τους δεν ανταμείβεται με κάποιο πτυχίο, η προσέλευση των φιλομαθών και των αυτοδίδακτων στις εικονικές αίθουσες του ΥouΤube και του iΤunes έχουν ξεπεράσει κάθε προσδοκία.

Η Νίκι Κλέιτον είναι καθηγήτρια Συγκριτικής Γνώσης στο τμήμα Εμπειρικής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κέμπριτζ και πριν από μερικές εβδομάδες τής ζητήθηκε να ετοιμάσει ένα μικρό βίντεο με τη δουλειά της για τα 800 χρόνια από την ίδρυση του πανεπιστημίου. Αποφάσισε να συνδυάσει την έρευνά της για τη συμπεριφορά των ζώων με την αγάπη της για τον χορό, θέλοντας να περάσει ένα μήνυμα: μολονότι το Κέμπριτζ είναι 800 ετών, δεν είναι ένα γερασμένο ίδρυμα «γεμάτο ψηλά καπέλα και αράχνες», αλλά ένα σύγχρονο πανεπιστήμιο. Το αποτέλεσμα ήταν το «Βird Τango», ένα σύντομο βίντεο το οποίο ξεκινά με την καθηγήτρια του Κέιμπριτζ να χορεύει και συνεχίζεται με ένα μίνι μάθημα για τις χορευτικές δεξιότητες του blue manankis, εξωτικού πουλιού της Νότιας Αμερικής.

Μεγάλη επιτυχία
Το βίντεο της Νίκι Κλέιτον ανέβηκε τον περασμένο μήνα στο ΥouΤube και από τότε το έχουν επισκεφθεί 15.000 χρήστες του Διαδικτύου. «Δεν πίστευα ότι θα είχε τέτοια επιτυχία. Φαίνεται ότι άγγιξε κόσμο από διαφορετικά επίπεδα», δηλώνει ενθουσιασμένη η Αγγλίδα καθηγήτρια στους κυριακάτικους «Τimes». Τον ενθουσιασμό της συμμερίζονται μερικά από τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου. Αυτό τον μήνα το ΥouΤube άρχισε να ανεβάζει μαθήματα και διαλέξεις από 45 πανεπιστήμια του κόσμου σε μια ειδική σελίδα που είναι αφιερωμένη στην εκπαίδευση, με την προσέλευση των φιλομαθών να αυξάνεται εντυπωσιακά μέρα με τη μέρα. «Το ΥouΤube ΕDU είναι μια παγκόσμια αίθουσα διδασκαλίας», τόνισε εκπρόσωπος της δημοφιλούς ιστοσελίδας.



Για πολλούς χρήστες του Διαδικτύου εξίσου ελκυστικό είναι το iΤunes U, το κατάστημα του ηλεκτρονικού πολυκαταστήματος της Αpple που έχει μετατραπεί σε ένα είδος πανεπιστημίου. Εκεί προσφέρονται δωρεάν μαθήματα από καθηγητές των πανεπιστημίων της Οξφόρδης, του Κέμπριτζ, του Γέιλ, του Στάνφορντ, του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης και πολλών ακόμη. Ανάμεσα στα πιο δημοφιλή μαθήματα ήταν εκείνα με τίτλο «Η ηθική του Αϊνστάιν» και «Ο εγκέφαλός στην τζαζ: Το νευρολογικό υπόστρωμα του αυτοσχεδιασμού». Στον περίπου ένα χρόνο που το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης διαθέτει δωρεάν μαθήματα στο πολυκατάστημα του iΤunes έχουν καταμετρηθεί περίπου ένα εκατομμύριο κατεβάσματα σε υπολογιστές, καθώς και σε συσκευές iΡod και iΡhone. «Υλικό που ήταν διασκορπισμένο στις ιστοσελίδες του πανεπιστημίου βρίσκεται τώρα στο iΤunes», επισημαίνει η Καρολάιν Κάλβερ, επικεφαλής των στρατηγικών επικοινωνίας στο πανεπιστήμιο.

Και φιλοσοφία
Η μεταφορά της γνώσης από την πανεπιστημιακή κοινότητα σε δημοφιλείς ιστοτόπους στέφθηκε από απόλυτη επιτυχία. Τέτοια εποχή, πριν από ένα χρόνο, η Μάριαν Τάλμποτ ετοιμαζόταν για μια σειρά μαθημάτων φιλοσοφίας με θέμα «Ένα ταξίδι στην ιστορία της φιλοσοφίας, από τους προσωκρατικούς φιλοσόφους έως σήμερα».

Το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης τής ζήτησε την άδεια για να τα βιντεοσκοπήσει και να τα διαθέσει στο iΤunes. «Το επόμενο πράγμα που έμαθα ήταν ότι τα μαθήματά μου ήταν στην κορυφή με τα περισσότερο κατεβασμένα θέματα», αναφέρει στους «Τimes». Η Μάριον Τάλμποτ δέχθηκε πολλά μηνύματα με συγχαρητήρια στο ηλεκτρονικό της ταχυδρομείο, αλλά δεν πίστευε ότι για τα μαθήματά της θα ενδιαφέρονταν περισσότεροι από 100 άνθρωποι. Όπως πληροφορήθηκε, «τα κατεβάσματα ξεπερνούν τα 5.000 την εβδομάδα».

«Κατεβάζουν» θέματα στο iΡod τους
ΠΑΡΑ το γεγονός ότι οι Ανοικτές Πηγές Εκπαίδευσης (ΟΕR) βρίσκονται ακόμη στη βρεφική τους ηλικία, τα νούμερα είναι ήδη εντυπωσιακά. Σε λιγότερο από έναν χρόνο, περίπου 845.000 χρήστες του Διαδικτύου ή κάτοχοι των συσκευών iΡod και iΡhone από ολόκληρο τον κόσμο κατέβασαν 8 εκατομμύρια θέματα. Ο μέσος όρος τον περασμένο μήνα ήταν 400.000 κατεβάσματα την εβδομάδα. Στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης, η ιστοσελίδα opencourseware προσελκύει 1,2 εκατομμύρια επισκέπτες τον μήνα. Πολλοί από αυτούς είναι φοιτητές από άλλα πανεπιστήμια που αναζητούν επιπλέον πηγές. Υπάρχουν, ωστόσο, και οι αποκαλούμενοι «αυτοδίδακτοι», εργαζόμενοι που θέλουν να διευρύνουν τις γνώσεις τους στο αντικείμενό τους.

Σε έρευνα του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης υποστηρίζεται, εξάλλου, ότι το κατέβασμα ενός μαθήματος είναι πιο αποτελεσματικό από την προσωπική παρουσία. Οι ερευνητές συνέκριναν τις επιδόσεις 64 φοιτητών, οι μισοί από τους οποίους κατέβασαν το μάθημα στον υπολογιστή τους και οι άλλοι μισοί το παρακολούθησαν στην αίθουσα. Στο διαγώνισμα που ακολούθησε, η πρώτη ομάδα απέσπασε καλύτερη βαθμολογία - ενδεχομένως επειδή το βίντεο επιτρέπει να δεις σε επανάληψη κάποιο δυσνόητο σημείο του μαθήματος.

Στην αρχή μιας νέας εποχής
ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ να οδηγήσει η τάση; Τα πανεπιστήμια θα επιβαρύνουν με δίδακτρα τους φοιτητές τους και θα προσφέρουν δωρεάν μαθήματα στους υπόλοιπους; Η φοίτηση στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης κοστίζει περισσότερο από 20.000 ευρώ τον χρόνο, αλλά διαθέτει περισσότερα από 2.000 πλήρη τμήματα στο Διαδίκτυο. Το Ανοικτό Πανεπιστήμιο της Βρετανίας έχει δημιουργήσει μια ιστοσελίδα με την ονομασία Οpen Learn, στην οποία οι επισκέπτες έχουν στη διάθεσή τους σημειώσεις από διάφορα μαθήματα. Αντίθετα με την παραδοσιακή «εκμάθηση εξ αποστάσεως», οι επισκέπτες δεν χρειάζεται να εγγραφούν στο διαδικτυακό τμήμα, ούτε να πληρώσουν για να αποκτήσουν πρόσβαση στο υλικό.

Παρά το γεγονός ότι αυτού τους είδους η εκμάθηση δεν ανταμείβεται με κάποιο πτυχίο, είναι σαφές ότι βρισκόμαστε στην αρχή μιας νέας εποχής, όπως σημειώνει η βρετανική εφημερίδα. Το Διαδίκτυο συμπληρώνει φέτος 40 χρόνια. Σαράντα χρόνια μετά την εκτύπωση της Βίβλου από τον Γουτεμβέργιο στα μέσα του 15ου αιώνα, κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί τη σημασία της τυπογραφίας στην εκπαίδευση και σε πολλούς άλλους τομείς της ζωής.

Οι φοιτητές στις αίθουσες
Ασφαλώς, πρόκειται για σύγχρονες μεθόδους μετάδοσης της γνώσης, στο πνεύμα της εποχής του Διαδικτύου και των σημαντικών εργαλείων που μπορεί να προσφέρει. Ίσως θα έπρεπε και τα ελληνικά πανεπιστήμια να διοχετεύσουν τη γνώση τους προς το ευρύτερο κοινό κάποια στιγμή. Θα ήθελα, ωστόσο, να κάνω δυο επισημάνσεις. Εμείς οι παλιότεροι καθηγητές θεωρούμε ότι ένας τέτοιος τρόπος διδασκαλίας, ας πούμε εξ αποστάσεως, δεν μπορεί να υποκαταστήσει σε καμία περίπτωση την προσωπική επαφή των διδασκόντων με τους διδασκομένους, η οποία είναι απαραίτητη για την ολοκλήρωση της επιστημονικής κατάρτισης των φοιτητών. Οι φοιτητές πρέπει να δίνουν το «παρών» στις πανεπιστημιακές αίθουσες και όχι να λαμβάνουν τη γνώση από τις οθόνες των υπολογιστών τους. Επιπλέον, η μέθοδος αυτή είναι εφαρμόσιμη κατά κύριο λόγο στις θεωρητικές επιστήμες όπου κυριαρχεί ο προφορικός λόγος. Στο Πολυτεχνείο, για παράδειγμα, όπου στα μαθήματα χρησιμοποιούμε διαγράμματα, πίνακες κ.λπ., είναι σχεδόν ανέφικτο να παραδίδονται μαθήματα με βίντεο.
-----------------------------
Πηγή: Τα ΝΕΑ